رقابت های تیراندازی بنچ رست در فضای باز (Outdoor) برگزار می شود. عوامل و متغیرهای زیادی بر روی دقت پرتابه ( گلوله یا ساچمه) تاثیر می گذارند. باد و تاثیر آن بر روی مسیر پرتابه یکی از مهم ترین متغیرهاست. تیرانداز بنچ رست باید توانایی تفسیر و تحلیل درست از جهت و شدت وزش باد داشته باشد. بادخوانی (Wind Reading) مهارتی است که بوسیله آن تیرانداز جهت و شدت وزش باد و تاثیر آن بر روی پرتابه را تفسیر و در زمان مناسب شلیک می کند. برای پیشرفت در مهارت بادخوانی نیاز به استفاده از پرچم های بادنما داریم. در این مقاله با پرچم های بادنما و مفاهیم پایه بادخوانی آشنا می شویم.
تیراندازی در باد
تیراندازی بنچ رست ریم فایر و بادی، دشواری های خاص خود را دارد. زمانیکه فاکتور “باد” و تمام احتمالات مرتبط با آن به معادله افزوده می شود، قضیه پیچیده تر هم می گردد! صرف نظر از محل یا کشوری که در آن فعالیت می کنید، باد همیشه و همه جا وجود خواهد داشت. در یک رقابت تیراندازی برای کمک به تیرانداز در رویارویی با باد، انواع و اقسام ابزار مانند پرچم های بادنما، روبان و … برای نشان دادن جهت و شدت وزش باد استفاده می گردد.
در تیراندازی بنچ رست ریم فایر و بادی با مسافت های ۲۵ تا ۵۰ متر سر و کار داریم و فاکتورهای دیگری نیز وجود دارند که می توانند مشکل ساز باشند.
توجه به این نکته داشته باشید که در سلاح کالیبر .۲۲ ریم فایر ، انحراف ناشی از باد مرمی با “میزان تأخیر ایجاد شده” در زمان پرواز گلوله به دلیل مقاومت هوا مرتبط است، نه صرفا با زمان پرواز گلوله. مرمی های مهمات پرسرعت ریم فایر که با سرعتی حول و حوش سرعت صوت حرکت می کنند، مقدار زیادی از مقاومت هوا را متحمل می شوند. بنابراین پتانسیل انحراف ناشی از باد در سرعت های بالا بیشتر از مهمات با سرعت های پایین تر است. علت این امر افزایش فزاینده ی مقاومت هوا در محدوده ای است که سرعت مرمی به سرعت صوت نزدیک می شود. توضیحات بیشتر در این رابطه را می توان در NRA fact book یافت.
سعی ما بر این است تا شما را در طی چند مقاله با مفاهیم پایه بادخوانی، آشنایی با پرچم های بادنما و نصب و چیدمان بادنما آشنا کنیم.
اهمیت پرچم های بادنما
زمانیکه تیراندازی، تازه وارد عرصه ی این ورزش می گردد، طبیعتاً به دنبال خرید بهترین تفنگ و دوربینی است که توان خرید آن را دارد. مرحله ی بعد معمولاً تهیه ی یک رست و ریربگ با کیفیت است. در حالیکه پرچم های بادنما به همان اندازه حائز اهمیت هستند. علیرغم این موضوع، بسیاری از تیراندازان اهمیت زیادی برای تهیه ی یک ست مناسب پرچم های بادنما قائل نیستند.
افراد بسیار کمی توان ساخت سلاح خود را دارند، اما پرچم بادنما موضوع دیگری است و هر کسی با حداقل ابزار و مهارت، می تواند یک ست ساده از پرچم های بادنما بسازد. تیراندازی که بخواهد پیشرفت کند، باید به موضوع تهیه ی این پرچم ها برای خود با جدیت بنگرد. چرا که تمرین بدون بادنما، هدر دادن مهمات و زمان است.
پرچم های بادنما از این جهت برای هر تیرانداز حائز اهمیت است که با استفاده از آنها بتواند میزان انحرافی که باد در نقطه ی اصابت مرمی (ساچمه) ایجاد می کند، تعیین کند. این موضوع نیز به جهت و سرعت باد بستگی دارد. هر شیءی بین تیرانداز و هدف که به نحوی نشان دهنده ی سرعت و جهت انرژی باد باشد، می تواند درک بهتری از شرایط کلی حاکم بر میدان برای تیرانداز فراهم کرده و شانس یک اصابت دقیق به نقطه ی هدف را افزایش دهد.
حداقل تعداد پرچم های بادنما در ۲۵ یا ۵۰ متر سه عدد می باشد که می بایست به صورت یکنواختی بین میز و هدف نصب شوند. هر چند که برای ۵۰ متر استفاده از پنج بادنما بهتر خواهد بود.
اصل برنولی
قبل از پرداختن به بحث پرچم های بادنما، می بایست درکی کلی از اصول علمی و قواعد فیزیکی مرتبط داشته باشید. پدیده برنولی ( به عبارتی اصل برنولی) موضوعی است که همیشه در تیراندازی بنچ رست ریم فایر و بادی، به عنوان پدیده ای مؤثر بر گلوله (ساچمه)، بسته به سرعت و جهت باد، مورد بحث بوده است. هر چند این اصل به تنهایی پاسخگوی سئوالات نیست. چرا که چرخش پرتابه ( مرمی یا ساچمه) و اثر آن وارد معادله نمی شود.
اما زمانی که “اثر مگنوس” که فرمی خاص از اصل برنولی است ( چرخش پرتابه نیز وارد معادله می شود)، در نظر گرفته شود، می توان تاثیر آن را بسته به سرعت جهت باد بر یک گلوله یا ساچمه ی در حال چرخش، تعیین کرد. توجه داشته باشید که تمام توضیحات مذکور ، مرتبط با لوله هایی است که خان راستگرد دارند.
برای مطالعه بیشتر مطالب مرتبط در لینک های زیر را مطالعه نمایید :
https://en.wikipedia.org/wiki/Magnus_effect
[۱] Right hand twist
استفاده از پرچم های بادنما
از بسیاری جهات استفاده از پرچم بادنما برای خواندن باد، می تواند کاری دشوار باشد و از برخی جهات هم اینطور نیست! چرا که “تجربه” نقش بزرگی در این موضوع دارد، بخصوص زمانیکه شرایط میدان مطابق میل تیرانداز نباشد! بنابراین نگاشتن در این خصوص، به صورت جامع و کامل ( جدای از اصول پایه) کاری دشوار است. هر میدان تیراندازی در هر روز می تواند شرایط خاص خود را داشته باشد.
زمانیکه با جبران انحراف باد سر و کار داریم، می بایست شیوه “Aiming Off” – همان پیشگیری را مد نظر قرار دهیم ( به جای کلیک دادن به طبلک سمت windage دوربین).
- چرا که در بنچ رست ریم فایر و بادی با مسافت های نسبتا کوتاهی سر و کار داریم.
- همچنین رقابت های بنچ رست ریم فایر و بادی، دارای محدودیت زمانی –۲۰ دقیقه- بوده و بنابراین “زمان” از پایه های اساسی در بنچ رست می باشد.
- دلیل دیگر این است که شرایط باد می تواند در هر ثانیه تغییر کند.
در تمامی اصول مذکور ، فرض بر این است که تفنگ شما به خوبی تیون و بهینه شده است و در شرایط بدون باد و کالم صفر گردیده است. همچنین مهمات مورد استفاده دقیق و یکسان بوده و شرایط میدان تیراندازی هم به نحوی باشد که امکان یک بادخوانی دقیق را به تیرانداز بدهد ( همانطور که گفتیم هر میدان تیراندازی می تواند شرایط متفاوت و مخصوص به خود داشته باشد).
در اینجا از طرح رایج پرچم های بادنما استفاده می‌کنیم که در آن دو طرف باله‌ی پرچم رنگ شده‌اند، به طوری که سمت سبز رنگ باله مخصوص وزش باد از راست به چپ (ساعت ۳) و سمت نارنجی رنگ باله ، مخصوص وزش باد از چپ به راست (ساعت ۹ ) است. (تصویر شماره ۲ ) این الگو بهترین نمونه طراحی شده با استفاده از مقیاس «بوفورت» و یک استاندارد در بنچ رست است (در این نوشتار و نوشتارهای بعدی از این مقیاس استفاده شده است).
برای مطالعه بیشتر در خصوص مقیاس بوفورت می توانید به اینجا مراجعه کنید. همینطور از نمودار زیر نیز استفاده نمایید.
اجزای اصلی پرچم بادنما
در تیراندازی بنچ رست از پرچم های بادنما در مدل های مختلفی استفاده می شوند. در شکل زیر بخش های اصلی یک پرچم بادنما که به صورت مشترک در بیشتر مدل های معمول استفاده شده و در بادخوانی موثر هستند مشخص شده است. عموما پرچم های بادنما از چهار جزء اصلی بدنه و حامل ، پروانه (ملخ) ، باله و دنباله روبانی تشکیل می شود . این اجزا بر روی یک پایه یا سه پایه های موزیک یا مخصوص به خود سوار شده و در میدان تیراندازی نصب می شوند.
برای استفاده صحیح از پرچم های بادنما باید به مسائل زیر توجه کافی داشته باشید :
- پروانه ی (ملخ) بادنما که شاخصی از سرعت باد، چه در باد تند و چه باد ملایم می باشد.
- روبان ها که نمایانگر جهت و سرعت باد هستند. ( به دیاگرام های نمایش داده شده برای تعیین سرعت باد با توجه به طرز قرارگیری روبان ها رجوع کنید)
- باله ها که شاخصی از جهت باد هستند، گاهی واضح تر از روبان ها جهت باد را نشان می دهند.
- اثر ماگنوس نیز باید در بادخوانی مورد توجه باشد/ لحاظ گردد. ( انحراف عمودی علاوه بر انحراف افقی در اثر باد)
در اینجا بیشتر به باله و روبان پرداخته شده، اما پروانه ی (ملخ) بادنما بخصوص در باد های ملایم، شاخص خوبی برای نشان دادن جابجایی هوا می باشد.
دیاگرام های تأثیر باد بر روی محل برخورد پرتابه
دیاگرام های زیر نشان دهنده ی سرعت باد، با در نظر گرفتن جهت آن هستند. بنابراین باله و روبان مد نظر بوده است. روبان، نشان دهنده ی سرعت باد و باله، نشان دهنده ی جهت باد برای باد کامل {باد بدون زاویه} ساعت ۳ و ۹ با سرعت های مختلف می باشد.
نکاتی در خصوص مهمات ریم فایر
با توجه به اینکه اغلب مهمات تیراندازی تارگت، “ساب سونیک” می باشند، نکات زیر در خصوص این مهمات که بر گرفته از کتاب NRA fact book هستند را مد نظر داشته باشید :
دانستن این مسئله که تقریباً، تمامی تیراندازان رقابت های تارگت کالیبرهای کوچک، مهمات با سرعت استاندارد را به جای انواع مهمات پرسرعت موجود ترجیح می دهند، ممکن است برای افرادی که با این رقابتها آشنا نیستند، عجیب باشد. علت این موضوع “مقاومت بیشتر مهمات با سرعت پایین در برابر انحراف باد” می باشد.
انحراف باد
علیرغم چیزی که ممکن است در وهله اول به نظر برسد، انحراف باد تابعی از زمان پرواز گلوله یا ساچمه نیست. بلکه تابعی از زمان تأخیر ایجاد شده در پرواز (نسبت به حالت فرضی پرواز در خلاء) به دلیل مقاومت هوا می باشد. یک گلوله کالیبر ۲۲٫ LR با سرعت استاندارد ۱۱۴۵ fps در زمانی معادل ۰٫۲۸۷ ثانیه به مسافت ۱۰۰ یارد می رسد. در حالیکه در شرایط خلاء تنها در ۰٫۲۶۲ ثانیه این مسافت را می پیماید. عدد دوم (۰٫۲۶۲) به سادگی با تقسیم ۳۰۰ فوت ( معادل ۱۰۰ یارد) بر سرعت دهانه (۱۱۴۵ fps) که پرواز فرضی در خلاء در تمام مسیر ثابت می ماند، بدست می آید.
بنابراین زمان تاخیر حاصل از مقاومت هوا برای مهمات با سرعت استاندارد، ۰٫۰۲۵ ثانیه می باشد. مهمات پرسرعت با سرعت دهانه ی ۱۳۳۵ fps که در زمانی معادل ۰٫۲۵۹ ثانیه به ۱۰۰ یارد می رسند، تنها زمان ۰٫۲۲۵ ثانیه مسافت مشابه را در خلاء طی می کند. این یعنی زمان تأخیری معادل ۰٫۰۳۵ ثانیه و به عبارتی ۳۷% بیشتر از مهمات با سرعت استاندارد.
این نتیجه ی جالب توجه، حاصل نرخ فزاینده مقاومت باد در حوالی سرعت صوت می باشد. مهمات ۲۲٫ LR تنها کارتریج های رایجی هستند که در این بازه از سرعت طی مسیر می کنند. همچنین تنها کارتریجی هستند که انحراف باد آن با افزایش سرعت، بیشتر می شود.
با اینکه به طور کلی، افزایش سرعت موجب افزایش مقاومت هوا می شود، نرخ این افزایش در مهمات سوپرسونیک، شیب کمتری دارد. مرمی های مهمات سنتر فایر به صورت کلی و بر خلاف ریم فایر، حساسیت کمتری به باد با افزایش سرعت دارند.
برگرفته از کتاب NRA fact book
فاکتورهای زیادی در بادخوانی وجود دارند که باید در نظر گرفته شوند. همانند هر مهارت دیگری، آموختن تیراندازی در باد متکی بر یادداشت برداری از جلسات تیراندازی، مرور نتایج، آزمون و خطا و در کل کسب تجربه می باشد و هیچ راه حل آسانی ندارد! پایه و اساس آن هم تیراندازی در میدان است. پرچم های بادنما را در میدان نصب و تمرین هایتان را همین امروز شروع کنید!
اگر باد در تمام طول مسیر تا هدف، مداوم و یکنواخت باشد، عکس های فوق صادق خواهد بود. برای باد از جهت های ساعت ۱۱ ، ۱ ، ۴ و ۷ نیز به اندازه نصف مقادیر بالا صدق می کند.
