موضوعی که در مبحث استفاده از بادنماها در مقاله ی پرچم های بادنما – مفاهیم پایه و مقاله ی بعدی آن دیاگرام های بادخوانی، بررسی کردیم، پیشگیریهای لازم برای باد در جهت های اصلی (بر اساس اعداد ساعت) بود. در ادامه ی بحث نیز بررسی های تکمیلی این موضوع، پیشگیری در باد در قالب برخی تئوری ها و روش هایی که می توانند برای تیرانداز مفید واقع گردند، خواهیم پرداخت.

این نکته را به خاطر داشته باشید که هیچگاه بادی که کاملا در راستای یکی از جهت های اصلی باشد، نداریم و دیاگرام های موجود نیز نشان دهنده ی نقطه ی اصابت گلوله یا ساچمه در بادهایی است که به صورت تمام و کمال و در راستای یکی از این جهت های اصلی می وزند. از طرفی هم در تمامی میدان های تیراندازی، قضیه به این سادگی نیست!

ضریب ارزش باد

حال برخی از روش هایی که در رشته های دیگر تیراندازی به کار می روند را در نظر بگیرید. همانند روش ترسیم زاویه ی وزش باد در قالب سیستم ساعت و قائل شدن “ضریب یا فاکتور ارزش باد“ برای محاسبه میزان جابجایی افقی حاصل از آن. با این روش می توان تخمین ساده ای از میزان پیشگیری لازم در باد را انجام داد که در دیاگرام آن باد کامل (ضریب ارزش ۱ ) بین جهت های ساعت ۸ تا ۱۰ و ۲ تا ۴ (رنگ قرمز)، باد با ضریب ارزش ۰٫۸۷ ، بین ساعات ۱ تا ۲ ، ۱۰ تا ۱۱ ، ۴ تا ۵ و ۷ تا ۸ (رنگ زرد) و باد با ضریب ارزش ۰٫۵ از جهت بین ساعت ۱۱ تا ۱ و ۵ تا ۷ (رنگ سبز) تعریف گردیده است. { منظور از باد مثلا با ارزش ۰٫۵ ، بادی است که میزان جابجایی افقی گلوله ناشی از آن، نصف جابجایی ایجاد شده در باد با سرعت یکسان ولی در جهت ساعت ۳ یا ۹ می باشد}. در این دیاگرام ها بادهای موافق و مخالف (ساعت ۱۲ و ۶ ) به عنوان باد با ضریب ارزش صفر (فاقد مؤلفه ی افقی) در نظر گرفته می شوند که البته می توانند موجب جابجایی عمودی در محل اصابت (POI) گردند.

بنابراین تا اینجای کار می دانیم که :

باد کامل با سرعت ۱۰mph با ضریب ارزش ۱ (ساعت ۳ تا ۹) موجب جابجایی افقی محل اصابت گلوله به میزان ۲۹٫۱ میلی متر خواهد شد. برای بادهایی که با سرعت مشابه از جهات دیگر می وزند، می توان با ضرب کردن میزان جابجایی ناشی از باد کامل  ارزش ۱ ضرب در ارزش باد میزان دریفت افقی حاصل را بدست آورد.

دریفت افقی به میلیمتر = (۱ ، ۰٫۸۷ ، ۰٫۵ ) ضریب ارزش باد * ۲۹٫۱

برای محاسبات دقیق تر می توان از ضرایب ارزش ۰٫۲۵ برای باد از جهت های ساعت ۱۲٫۵ ، ۱۱٫۵ ، ۵٫۵ و ۶٫۵ (به عبارتی باد با زاویه ی ۱۵ درجه از راستای ساعت ۱۲ یا ۶) و ضرب ارزش ۰٫۷۱ برای باد از جهت های ۱٫۵ ، ۴٫۵ ، ۷٫۵ و ۱۰٫۵ ( به عبارتی زاویه ی ۴۵ درجه از راستای ساعت ۱۲ یا ۶ ) استفاده کرد. ضریب ارزش باد با هر زاویه ای را می توان با محاسبه ی سینوس زاویه ی باد با ساعت ۱۲ یا ۶ بدست آورد)

بدین ترتیب از روی دیاگرام های قبلی می توان نقطه ی اصابت (POI) را تخمین زد (پیشگیری در باد). ضرایب ارزش باد به نحوی در نظر گرفته شده اند که تعیین کننده ی میزان جابجایی افقی و پیشگیری مورد نیاز برای آن باشند. میزان جابجایی برای باد کامل (با ضریب ارزش ۱) ، ۱۰۰ درصد می باشد. ولی برای باد با ضریب ارزش مثلا ۰٫۵ ، این میزان ۵۰ درصد جابجایی باد کامل خواهد بود.

این مقادیر بسیار نزدیک به ارزش کلیک های MOA مورد استفاده بر روی دوربین هایمان است. می توان انحراف باد را بر حسب MOA بدست آورده و بسته به نوع تارت های دوربین که حداقل ۱٫۸ MOA توصیه می گردد، با کلیک دادن جبران انحراف باد را انجام داد.هر چند از آنجایی که فقط با مسافت های ۲۵ و ۵۰ متر سر و کار داریم، بهتر است برای ثبت رفتار باد (DOPE:data on previous engagement) از ارزش میلیمتر به عنوان شاخص نشان دهنده ی انحراف عمودی و افقی استفاده کنید.

تخمین انحراف گلوله برای پیشگیری در باد

اکثرا اینگونه پنداشته می شود که جریان باد، گلوله یا ساچمه را در جایی بین کمان تراجکتوری منحرف می کند. اما واقعیت این است گلوله یا ساچمه، اندکی پس از خروج از دهانه ی لوله، در جهت باد قرار می گیرند. هر چه باد شدیدتر باشد، زاویه ی انحراف گلوله یا ساچمه بزرگ تر خواهد بود. برآیند جریان هوای ناشی از باد در دماغه ی گلوله (مرکز فشار CP) و نیروی درگ در قاعده ی گلوله ( مرکز ثقل CG)، موجب رانده شدن مرکز ثقل گلوله در جهت باد می گردد. نتیجه ی نهایی همه ی این موارد، انحراف گلوله در جهت باد و به عبارتی همان دریفت باد می باشد. { البته قرارگیری مرکز ثقل و فشار – CG و CP – در ساچمه های سر گنبدی دیابلو، بر خلاف مرمی به این صورت است که مرکز ثقل در جلوی مرکز فشار قرار می گیرد}

فاکتورهای دیگر موثر در انحراف باد

البته در حین تیراندازی، می بایست فاکتورهایی همانند فشار بارومتریک و دمای هوا را نیز در نظر داشت. نرم افزارهای بالستیک این فاکتورها را محاسبه و اعمال می کنند. البته بهتر است از نرم افزارهای معتبر استفاده گردد. به خاطر داشته باشید که باد ناهمسوی ۱۰ mph (ساعت ۳ یا ۹ ) ، مرمی کالیبر .۲۲  LR را به اندازه ی ۲۵٫۴ میلیمتر در ۵۰ یارد ، در راستای افقی منحرف می کند. اما این میزان در ۵۰ متر، ۲۹٫۱ میلیمتر می باشد. {در مسابقات WRABF ارزش متریک در قوانین استفاده می شود}

چنانچه زمان کافی برای تمرین داشته باشید و مهارت کافی برای خواندن  شرایط خاصی که در هر روز در میدان حاکم باشد را کسب کنید. می توانید بر اساس آنها اصلاحات و پیشگیری های لازم را اتخاذ کنید. میدان تیراندازی در هر روز، شرایط خاص خود را دارد که بسته به دمای هوا می تواند موجب افزایش و یا کاهش سرعت و انرژی دهانه شود. هر چند ممکن است میزان کمی ( مقدار) این تغییرات ( افزایش یا کاهش) قابل توجه نباشد، اما همین مقادیر کم نیز در حدی هستند که بتوانند موجب تغییر اعداد و ارقام در جدول زیر گردند. در کل بخش بزرگی از تیراندازی بنچ رست ریم فایر و بادی، در ارتباط با توجه به شرایط باد و تفسیر آنها در قالب هر دیاگرام یا شاخصی است که تیرانداز از آن استفاده می کند. باد موضوعی است که برای هر تیرانداز، چالشی بزرگ محسوب می گردد. در غیر اینصورت شاهد تعداد زیادی از امتیازات عالی و بی نقص می بودیم.

استفاده از بادسنج ها در پیشگیری باد

همانطور که قبلا هم گفتیم، بادسنج ها چه انواع ۱۸۰ درجه چه ۳۶۰ درجه، ابزاری بسیار مفید هستند. طرح های جدیدتر این ابزار، همانطور که در تصاویر می بینید، امکان استفاده از آنها در ترکیب با بادنماها، برروی یک پایه را به تیرانداز می دهد. در این حالت، تیرانداز تنها با توجه کردن به یک نقطه، اطلاعات مربوط به هر دو ابزار را بدست آورد. بادسنج های ۱۸۰ درجه از این جهت که اطلاعات مربوط به بادهای کامل (Pure wind) ساعت ۳ و ۹ را در اختیار تیرانداز قرار می دهند، بسیار مفید می باشند. استفاده از این ابزار نسبتا ساده بوده و می توان به نحوی آنها را تنظیم کرد که نشان دهنده ی سرعت باد یا تعداد حلقه های {حلقه های امتیازی هدف} لازم برای پیشگیری باشند. نوک پیکان یا همان عقربه در این ابزار ، در خلاف جهت باد حرکت می کند. {باله و پاندون در مسیر باد حرکت می کنند}

بخش های مختلف یک بادسنج 

• دیاگرام A نشان دهنده ی شرایط بدون باد و با جابجایی بسیار ملایم هوا می باشد. برای این حالت نیازی به پیشگیری و اصلاح در نقطه ی هدف گیری (POA) نمی باشد.
• دیاگرام B نشان دهنده ی باد ساعت ۹ ، عقربه ی بادسنج بر روی عدد ۱ ، یعنی باد حدودا ۲ mph می باشد که می بایست پیشگیریهای لازم بر این مبنا صورت گیرد.
• دیاگرام C نشان دهنده ی باد ساعت ۹ ، عقربه ی بادسنج حوالی عدد ۱٫۵ ،  یعنی باد با سرعت ۳٫۴ mph می باشد.
• دیاگرام D  نشان دهنده ی باد ساعت ۳ ، عقربه بادسنج حوالی عدد ۲٫۵ ، یعنی باد با حدود سرعت ۷-۸ mph می باشد.
• دیاگرام E هم نشان دهنده ی باد ساعت ۳ ، عقربه ی بادسنج بر روی عدد ۴ می باشد. یعنی باد حدود سرعت ۱۳ mph می باشد. اینجا بهتر است که دست از شلیک بردارید و صبر کنید!

مزیت استفاده از بادنمای ترکیبی با بادسنج

تصویر زیر نشان دهنده ی بادنماهایی هستند که در شرایط مسابقه می توانند در ترکیب با بادسنج ها بر روی یک پایه بکار رفته و اطلاعات متعددی از {شرایط}باد را بصورت همزمان در اختیار تیرانداز قرار می دهند.

زیر نظر داشتن بادنماهایی که در ترکیب با بادسنج ها بکار رفته اند، ساده تر بوده و بنابراین شانس یک شلیک موفق و دقیق را نیز افزایش می دهد. یکی از جنبه های استفاده از بادنما و بادسنج های سبک تر، سهولت حمل آنها در سفر می باشد. از روی تجارب شخصی خود می توانم بگویم، هر چه سبک تر ، بهتر! خصوصا برای تیراندازانی که برای شرکت در مسابقات مختلف، مجبور به سفر هستند. چرا که پرواز با تجهیزات سنگین تر ، می تواند گران تر تمام شود! تجهیزات سبک تر نیز کار تیرانداز را راه می اندازد و توصیه ی کلی من این است که با هر ابزاری که برای تیراندزای در نظر گرفته اید، چه سبک چه سنگین، به خوبی تمرین کنید.

خواندن الگوهای باد

۱- الگوی وزش باد ، نه تنها می تواند در طول ۲۰ دقیقه ی مسابقه، بلکه در هر ثانیه ای تغییر کند. در طول هر مسابقه، یک، دو یا سه الگوی باد که با نگاه کردن به بادنماها به آسانی می توانید تشخیص دهید را انتخاب کنید. تا جایی که می توانید شلیک هایتان را در این الگوها انجام دهید.

۲- زمانیکه تغییری در الگوی باد رخ دهد – حتما این اتفاق خواهد افتاد!- صبر کنید، چرا که تیراندازی همراه با تردید می تواند به ضرر شما تمام شود. پس بهتر است یا برای شلیک منتظر الگویی از باد باشید که قبلاً انتخاب کرده اید، و یا اینکه از شلیک به سایتر استفاده کرده و بر اساس آن تصمیم گیری کرده و پیشگیری لازم را اعمال کنید.  

۳- هر زمان در خصوص “تداوم” یک الگوی خاص دچار تردید شدید، با شلیک به سایترها تصمیم گیری کنید.

۴- شلیک به سایترها ابزاری برای تعیین اثر باد با هر الگوی وزش باد می باشد، پس تا می توانید از آن استفاده کنید.

۵- سعی کنید درکی مناسب از اصل برنولی و اثر ماگنوس داشته باشید.

۶- بخشی از هر رقابت، استفاده از چیزهایی است که با آنها آشنایی دارید، همیشه هدف تان در اولویت اول، “یک شلیک موفق برای امتیاز ۱۰ ایکس” باشد. چرا که این امتیازات هستند که قبل از هر چیزی تعیین کننده می باشند.

۷- تمرین کنید، تمرین کنید و باز هم تمرین کنید! تیراندازی در باد کاری است دشوار که شرایط آن در هر لحظه می تواند دستخوش تغییر گردد. پس در شرایط مختلف بادی تمرین داشته باشید تا “تجربه ی کافی” برای تیراندازی در الگوهای مختلف باد را داشته باشید.

۸- سعی کنید در میدان های مختلف تیراندازی، تجربه کسب کنید تا با انواع الگوها آشنا شوید.

۹- تجارب خود را بعد از تیراندازی در هر میدان و شرایطی، با رسم دیاگرام های خودتان، ثبت کنید تا بتوانید در تیراندازی های بعدی استفاده کنید.

۱۰- موقعیت های مختلف پرچم بادنما و نقاط اصابت مرتبط با آنها حفظ کنید. چرا که سر و کارتان با انواع مختلفی از این موقعیت های بادنماهاست.

مهمات کالیبر LR.22 و انحراف باد

به خاطر داشته باشید که موارد مذکور در رابطه با مهمات ساب سونیک هستند، چرا که اکثر برندهای های مطرح مهمات در تیراندازی ورزشی {بنچ رست یا رشته های ۵۰ متر ISSF} استفاده می شوند، ساب سونیک می باشند. { برای اطلاعات بیشتر به مقالات قبلی پرچم های بادنما مراجعه گردد}

دانستن این موضوع که بسیاری از تیراندازان رقابت های ورزشی کالیبرهای کوچک (Smallbore )، مهمات با سرعت استاندارد را به جای مهمات پرسرعت موجود ترجیح می دهند، ممکن است برای افرادی که با این رقابت ها آشنایی ندارند، عجیب باشد. علت این موضوع مقاومت بیشتر مهمات با سرعت پایین در مقابل انحراف باد می باشد. علیرغم چیزی که در وهله ی اول ممکن است به نظر برسد، انحراف باد تابعی از زمان پرواز گلوله/ساچمه نیست، بلکه تابعی از زمان تأخیر ایجاد شده در پرواز (نسبت به حالت فرضی پرواز در خلاء)، به دلیل مقاومت هوا می باشد.

مهمات استاندارد LR .22

 یک گلوله ی کالیبر LR 22 با سرعت استاندارد ۱۱۴۵ fps در زمانی معادل ۰٫۲۸۷ ثانیه به فاصله ی ۱۰۰ یاردی می رسد. در حالیکه در شرایط خلاء تنها طی ۰٫۲۶۲ ثانیه به این فاصله می رسد. عدد دوم (۰٫۲۶۲) به سادگی و با تقسیم ۳۰۰ فوت ( معادل ۱۰۰ یارد) بر سرعت دهانه (۱۱۴۵ fps) که طی پرواز فرضی در خلاء، در تمام طول مسیر ثابت می ماند، بدست می آید. بنابراین زمان تأخیر ناشی از مقاومت هوا برای مهمات با سرعت استاندارد، ۰٫۰۲۵ ثانیه می باشد.

مهمات پرسرعت کالیبر LR .22 

مهمات پرسرعت با سرعت دهانه ی ۱۳۳۵ fps که در زمانی معادل ۰٫۲۵۹ ثانیه به ۱۰۰ یاردی می رسند، تنها طی زمان ۰٫۲۳۵ ثانیه مسافت مشابه با مهمات استاندارد را در فضای خلاء طی می کنند، این یعنی زمان تأخیری معادل ۰٫۰۳۵ ثانیه و به عبارتی ۳۷ درصد بیشتر از مهمات استاندارد، زمان تأخیر ناشی از مقاومت هوا دارند.

این نتیجه جالب توجه، حاصل نرخ فزاینده ی مقاومت هوا حوالی سرعت صوت (ناحیه تراسونیک) می باشد. مهمات LR 22.  تنها کارتریج هایی هستند که در این بازه از سرعت طی مسیر می کنند. همچنین تنها مهماتی هستند که انحراف باد در آنها با افزایش سرعت {دهانه}، بیشتر می شود. با اینکه به طور کلی افزایش سرعت موجب افزایش مقاومت هوا می گردد، نرخ این افزایش در مهمات سوپرسونیک سنترفایر، شیب کمتری دارد. مرمی های مهمات سنترفایر به طور کلی بر خلاف ریم فایر، حساسیت کمتری به باد با افزایش سرعت دارند.

فاکتورهای بسیاری در بادخوانی وجود دارند که باید در نظر گرفته شوند. همانند هر مهارت دیگری در تیراندازی، آموختن تیراندازی در باد نیز در گرو یادداشت برداری از جلسات تیراندازی، مرور نتایج، آزمون و خطا و در کل کسب تجربه می باشد. هیچ راه حل آسان تری وجود ندارد. پایه و اساس این مهارت، تیراندازی در میدان است.

کلام آخر

از دیاگرام های این مجموعه مقالات به عنوان راهنمایی کمکی برای پیش بینی نقطه ی اصابت (POI) و پیشگیری لازم برای باد استفاه کنید. تمام این دیاگرام ها {موجود در منابع مختلف} در بردارنده ی اطلاعاتی یکسان اما با روش های متفاوت هستند. خواندن باد و اتخاذ پیشگیری مناسب برای آن، معمولاً بر اساس محاسبه ی مؤلفه ی افقی باد در راستای ساعت ۳ و ۹ انجام می گردد. با تقسیم اعداد روی ساعت در بازه های کوچک تر همانند ۱٫۵، ۲٫۵، ۳٫۵ و … می توان پیشگیری دقیق تری برای شلیک انجام داد.

ترجمه : دکتر امین کر 

ویرایش : صادق قرنجیکی