در این نوشتار که ترجمه ای است از مقاله ی Wind Drift For Airgun از مجله ی اینترنتی Hard air magazine ، آقای Bob Sterne به توضیح علت اهمیت باد در نزدیکی دهانه ی لوله سلاح و اینکه چرا مهم ترین بخش از دریفت باد برای سلاح های بادی (برخلاف باور عموم) ، باد نزدیک به دهانه لوله است، خواهد پرداخت .
همانطور که می دانیم، میزان جابجایی افقی ساچمه و اسلاگ ( بولت) ، بیشتر تحت تأثیر BC (ضریب بالستیک) می باشد و این میزان بسته به فاصله ی هدف و ضریب بالستیک، در سرعت های بین ۸۵۰-۹۵۰ fps (260-290mps )، در حداقل خود می باشد. اسلاگ ها به دلیل دارا بودن BC بالاتر نسبت به ساچمه های سرگنبدی ، انحراف ناشی از باد (دریفت باد) کمتری خواهند داشت. دیگر فاکتور تعیین کننده ی میزان دریفت باد، سرعت و جهت باد می باشد.
پیشنهاد مطالعه : بالستیک خارجی ساچمه های دیابلو
باد مخالف ساعت ۱۲ باعث کاهش اندک سرعت ساچمه شده و ممکن است باعث اصابت اندکی پایین تر از محل نشانه گیری شده (POA) گردد. باد موافق ساعت ۶ موجب کاهش روند افت سرعت ساچمه شده و ممکن است باعث اصابت اندکی بالاتر از محل نشانه گیری (POA) گردد. اما در این مقاله تنها به بادهای جانبی و دریفت های افقی حاصل از این بادها خواهیم پرداخت.
توجه : برای یکپارچگی مطلب در تمام نمودارهای نمایش داده شده از باد کامل (ساعت ۳ یا ۹) با سرعت ۱۰mph ، فاصله تا هدف ۱۰۰ یارد، ضریب بالستیک BC(GA) : 0.046 که در سرعت دهانه ی ۹۰۰fps و در فاصله ی ۱۰۰ یارد، دریفتی به اندازه ی ۱۰ اینچ می دهد، استفاده شده است. نمودارها توسط نرم افزار چیرگان رسم شده، ضریب بالستیک پایین تر موجب دریفت بیشتر و ضریب بالستیک بالاتر موجب دریفت کمتری خواهد شد.
دریفت باد در فواصل مختلف
احتمالاً بسیاری از شما با نمودارهای دریفت باد در برابر فاصله تا هدف، برای باد ناهمسو (Crosswind) با سرعت ثابت از دهانه ی سلاح تا هدف آشنایی کافی دارید. بسیاری از محاسبه گرهای بالستیک، تنها اطلاعات مربوط به این نوع بادها را پوشش می دهند و اطلاعات مربوط به دریفت را همانند نمودار زیر نمایش می دهند.
با نگاهی به این نمودار، متوجه خواهید شد که میزان دریفت باد، با حرکت ساچمه به سمت هدف (دور شدن از دهانه ی لوله) افزایش می یابد. مهم ترین نکته در این نمودار این است که میزان دریفت، با دو برابر شدن فاصله، به میزان چهار برابر افزایش می یابد (نمودار سهمی درجه دو).
زمانی که باد متوقف شود، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
به نظر بسیاری از تیراندازان، مهم ترین بخش باد، قسمتی است که در انتهای مسیر و نزدیک به هدف می وزد. دلیل آنها هم این است که ساچمه در انتهای مسیر آهسته تر حرکت کرده (سرعت پرتابه کمتر می شود) و بنابراین، باد تأثیر بیشتری بر روی آن دارد.
اما نکته ای که آنها در نظر نمی گیرند این است که، وقتی ساچمه توسط بادی در نزدیکی دهانه ی سلاح و در ابتدای مسیر، منحرف شود تا انتهای مسیر با زاویه ای نسبت به خط دید حرکت می کند و حتی اگر باد در انتهای مسیر هم متوقف شود، انحراف ساچمه با حرکت به سمت هدف ادامه خواهد داشت. همانند نمودار زیر :
همانطور که می بینید، وزش باد از ۲۵ یاردی به بعد متوقف شده، اما ساچمه همچنان با انحراف رخ داده در ۲۵ یارد اول به مسیر خود ادامه می دهد و میزان این انحراف نیز تا رسیدن به هدف افزایش خواهد داشت. در صورتیکه باد با سرعت ثابت تا ۵۰ یاردی داشته باشیم و از ۵۰ یارد به بعد، باد متوقف شده باشد نیز شرایط مشابهی خواهیم داشت.
در نمودار بالا، توجه کنید که محل اصابت ساچمه،۷٫۱ اینچ انحراف نسبت به هدف خواهد داشت. این در حالی است که اگر باد در تمام طول مسیر تا هدف وجود می داشت، ۱۰ اینچ انحراف محل اصابت ساچمه را می داشتیم.
برعکس شدن جهت باد در انتهای مسیر
حال چه اتفاقی رخ می دهد اگر جهت وزش باد از ۵۰ یاردی تا رسیدن به هدف، برعکس شود و به جای ساعت ۳ ، از ساعت ۹ بوزد؟ ممکن است فکر کنید که ساچمه در این حالت دقیقاً به محل نشانه گیری شده (POA) اصابت خواهد داشت (و یا حتی طبق نظر برخی انحراف به راست هدف، خواهد داشت). در حالیکه اتفاق رخ داده، همانطور که می بینید چیز دیگری است :
این نمودار موجب تعجب بسیاری از تیراندازان خواهد شد. چرا که ممکن است فکر کنند که بادهای مخالف هم، یکدیگر را خنثی می کنند و یا حتی ساچمه به سمت راست محل نشانه گیری اصابت خواهد کرد. در حالیکه ساچمه همچنان به سمت چپ محل نشانه گیری و به اندازه ی نصف انحرافی که باد اگر در تمام طول مسیر وجود می داشت، اصابت خواهد کرد.
چه اتفاقی می افتد اگر از ۲۵ تا ۷۵ یارد، بادی وجود نداشته باشد ولی جهت وزش باد در ۲۵ یارد اول از ساعت ۳ و در ۲۵ یارد آخر از ساعت ۹ باشد؟ ممکن است فکر کنید که محل اصابت، انحراف به راست خواهد داشت، در صورتیکه اینگونه نیست!
همانطور که می بینید، همچنان باد نزدیک تر به دهانه سلاح ، بیشترین تاثیر را بر انحراف ساچمه دارد. ساچمه با انحرافی به اندازه ی ۳٫۵ اینچ به چپ اصابت خواهد داشت.
دریفت باد زمانیکه فقط نزدیک هدف باشد
حال چه اتفاقی می افتد اگر هیچ بادی به جز ۲۵ یارد انتهایی مسیر و نزدیک به هدف وجود نداشته باشد. ممکن است اینگونه بپندارید که این حالت بیشتر از حالتی که اگر باد تنها ۲۵ یارد ابتدایی مسیر وجود می داشت، موجب انحراف ساچمه شود. اما اینطور نیست!
همان باد ۱۰mph در طول همان ۲۵ یارد، منتهی در ۲۵ یارد انتهایی مسیر، تنها باعث ۰٫۶ اینچ انحراف نقطه ی اصابت به سمت چپ خواهد شد. حال این نمودار را با نمودار دوم که باد در ۲۵ یارد ابتدایی مسیر وجود داشت، مقایسه کنید.
در نمودار دوم، میزان انحراف ساچمه، ۴٫۲ اینچ بود که حدوداً چهار برابر انحراف باد در ۲۵ متر انتهایی می باشد. این موضوع به روشنی خط بطلانی بر فرضیه ی “مؤثرترین باد” ، باد نزدیک به هدف است، می باشد. به وضوح می توان دید که باد نزدیک تر به دهانه لوله ، بیشترین تأثیر را دارد. چرا که هرگونه انحراف در ابتدای مسیر، تا انتهای مسیر و رسیدن پرتابه (ساچمه یا اسلاگ) به هدف وجود خواهد داشت.
تأثیر سرعت دهانه بر میزان دریفت باد
همان طور که می دانید میزان انحراف باد نسبت مستقیم با زمان تأخیر ساچمه (Lag Time) دارد. در سرعت های محدوده ی ترانسونیک ( گذار به سرعت صوت) که حدوداً از سرعت های بالای ۹۰۰fps (275mps) شروع می شود، میزان مقاومت هوا (درگ Drag) افزایش چشمگیری دارد و روند کاهش سرعت مرمی یا ساچمه افزایش خواهد داشت. این امر موجب افزایش زمان تأخیر در این قسمت از مسیر پرواز خواهد شد. این ناحیه از مسیر که دقیقاً همان قسمتی از خط سیر ساچمه است که باد بیشرین تأثیر خود را دارد، همان نزدیکی ” دهانه ی سلاح ” می باشد.
به همین ترتیب، چنانچه سرعت دهانه ی سلاح در محدوده ی ترانسونیک و همچنین باد ناهمسویی (crosswind) در نزدیکی دهانه سلاح داشته باشید، احتمال خطا در شلیک افزایش می یابد. در سرعت های دهانه ی نزدیک به یک ماخ (سرعت صوت) که حدوداً ۱۱۰۰fps در نظر می گیریم، ساچمه بخش زیادی از سرعت خود را در همان ۱۰ یارد اول مسیر از دست خواهد داد. هرگونه باد ناهمسو در این قسمت تأثیر بیشتری بر خطا رفتن شلیک خواهد داشت. می توان اینگونه گفت که در این حالت، بیشترین اثر خود را بر انحراف ساچمه خواهد داشت.
ترجمه : دکتر امین کر
ویرایش : صادق قرنجیکی