تیراندازی بنچ رست

بنچ رست رشته ای از ورزش تیراندازی است که تیراندازان در آن با سلاح های بسیار دقیق به دو روش “جمع تیر” و “امتیازی” به اهداف کاغذی در فواصل ثابت و مشخص تیراندازی می کنند. تیراندازان بنچ رست از روی میزهای (Bench) مخصوص ، تیراندازی می کنند و سلاح ها بر روی پایه های ویژه ای به نام رست ( Rest )  قرار می گیرند. این رست ها با توجه به قوانین مسابقات می توانند جدا یا متصل به همدیگر باشند. تیراندازی بنچ رست شامل  تفنگ سنترفایر ، ریم فایر و بادی است.

با توجه به هر رشته از تیراندازی بنچ رست ( سنترفایر ، ریم فایر یا بادی) و کلاس های مسابقه ، ممکن است نوع سلاح های مورد استفاده متفاوت باشد. سلاح و تجهیزات مورد استفاده تیراندازان بنچ رست برای رسیدن به بالاترین سطح دقت و عملکرد ، بهینه سازی ( tuning )  و تنظیم می شوند. اصلاح یا تعویض لوله ، تنظیم و یا تعویض دستگاه ماشه ، آماده سازی دستی مهمات (فشنگ و چاشنی ها) در رشته سنترفایر و استفاده از قنداق های اختصاصی بنچ رست از جمله این بهینه سازی هاست. در این نوشتار سعی داریم تا شما را با تاریخچه تیراندازی بنچ رست ، سلاح های مورد استفاده و همینطور مسابقات این رشته از تیراندازی آشنا سازیم.

شروع یک ورزش جدید

اولین مسابقات و نیز شروع تیراندازی بنچ رست به سال های پایانی دهه چهل میلادی و بعد از جنگ دوم جهانی برمی گردد. شروع بنچ رست نوین و به شکل امروزی با تشکیل انجمن ملی تیراندازان بنچ رست ایالات متحده در سال ۱۹۵۰ و در ایالت آریزونا سرعت بیشتری گرفت. اولین مسابقات ملی ایالات متحده در سال ۱۹۵۵ و با حضور ۱۷۵ شرکت کننده از باشگاه های عضو این انجمن در داکوتای جنوبی  برگزار شد.

این رقابت ها بدون کلاس بندی های معمول امروزی برگزار می شدند و محدودیت وزنی برای سلاح ها یا استفاده از نوع خاص از رست ها وجود نداشت. تا سال ۱۹۵۷ تنها کلاس Unlimited در مسابقات وجود داشت که تیرانداز ۱۰ شلیک برای هر هدف داشت. نوع تیراندازی به صورت جمع تیر (گروپ گیری) بود.

دسته بندی مسابقات بنچ رست با توجه به نوع تجهیزات از اواخر دهه ۵۰ میلادی شروع شد. رست های مکانیکی در حدود سال ۱۹۵۷ وارد رقابت های بنچ رست شدند که یک تحول رو به جلو برای این رشته بود. در این زمان مسابقات بنچ رست تنها با سلاح های سنتر فایر برگزار می شد ، کلاس های مختلف Heavy  ، Light Varmint و Hunter تا اواخر دهه شصت میلادی به مسابقات بنچ رست NBRSA اضافه شدند. دسته  بندی یا همان کلاس های دیگر در رقابت های بین المللی با دسته بندی انجمن های کشورهایی مثل ایالات متحده تفاوت هایی دارد. اما همه تیراندازان در رقابت های بین المللی مثل مسابقات WBSF یا WRABF  ملزم به رعایت شرایط کلاس های این فدراسیون ها می باشند. 

توسعه تیراندازی بنچ رست در سطح جهانی

با ایجاد تشکل های دیگری مانند انجمن تیراندازان بین المللی بنچ رست  IBS در ایالات متحده ، تیراندازی بنچ رست در سطح دیگر کشورها بیشتر شناخته شد. استرالیا اولین جایی خارج از ایالات متحده بود که بنچ رست در آن معرفی و به سرعت توسعه پیدا کرد. اولین رقابت ها به صورت بین المللی بین تیراندازان ایالات متحده ، استرالیا و بعدها کانادا برگزار شد. به زودی کشورهای نیوزلند ، فرانسه ، انگلستان ، ایتالیا و آفریقای جنوبی ، تیراندازی بنچ رست را مورد توجه قرار داده و خواستار حضور در رقابت های این رشته شدند.

اولین مسابقات قهرمانی جهان در سال ۱۹۹۱ با میزبانی فرانسه و با حضور ۷۲ تیرانداز در قالب ۱۴ تیم برگزار گردید. دو تیم از ایالات متحده و یک تیم از فرانسه ، برندگان این رقابت ها بودند. در سال ۲۰۰۱ ، نمایندگان کشورهای شرکت کننده مسابقات قهرمانی جهان در نیوزلند (این رقابت ها بخشی از برنامه مسابقات انجمن NBRSA بود) طی جلسه ای با هدف توسعه تیراندازی بنچ رست به صورت مستقل در سطح جهانی ” فدراسیون جهانی تیراندازی بنچ رست (WBSF) ” را با ریاست آقای Graeme Smith  از کشور نیوزلند پایه گذاری کردند. این فدراسیون مسابقات بنچ رست در رشته سنترفایر (تفنگ های گلوله زنی) را در سطح جهان برگزار می کند.

رشته های مختلف بنچ رست

بنچ رست سنترفایر

تیراندازی بنچ رست سنترفایر به روش جمع تیر در فواصل ۱۰۰ ، ۲۰۰ و ۳۰۰ یارد برگزار می شود. در تصاویر زیر می توانید نمونه اهداف مورد استفاده در مسابقات فدراسیون جهانی تیراندازی بنچ رست WBSF را مشاهده کنید. همچنین مسابقات ملی و بین المللی توسط انجمن های IRBRS و IBS در فواصل ۶۰۰ و ۱۰۰۰ یارد با حضور دیگر کشورها در ایالات متحده برگزار می شود. 

تفنگ هایی با کالیبر ۶ میلیمتری در مسابقات بنچ رست سنتر فایر ۱۰۰ تا ۳۰۰ یارد استفاده می شود که به ۶mm PPC معروف هستند. استفاده از این کالیبر به مسابقات NBRSA و ایالات متحده بر می گردد. مسابقات در سطح قهرمانی جهان توسط WBSF نیز در قالب جمع تیر و سه فاصله طبق قوانین این فدراسیون به صورت سالانه برگزار می شود. تیراندازان در زمان های پنج دقیقه ای به تعداد مشخصی از اهداف با حداکثر ۵ تا ۱۰ شلیک ، تیراندازی می کنند. متوسط جمع تیر ( Group) همه اهداف تعیین کننده رتبه تیرانداز در رقابت هاست. 

تیراندازان مجاز به استفاده از تفنگ هایی با مشخصات کلاس های تعیین شده WBSF می باشند. رست و کیسه شن عقبی نباید بهم پیوسته باشند و همچنین هیچ جزیی از سلاح و تجهیزات نباید بهمدیگر یا به میز قفل شوند. در ایالات متحده و زیرعنوان رقابت های NBRSA و IBS ، مسابقات در قالب کلاس های دیگری نیز وجود دارد که استفاده از ریل گان ها و یا کالیبرهای بزرگ تر مجاز هستند. همینطور مشخصه تفنگ ها در بخش هایی مانند اندازه عرض قناق متفاوت از رقابت های WBSF می باشد. 

بنچ رست ریم فایر 

امروزه انجمن ها و تشکل های مختلفی در ایالات متحده در زمینه بنچ رست ریم فایر فعالیت می کنند. در سطح بین المللی رقابت های فدراسیون جهانی بنچ رست ریم فایر و بادی WRABF مرجع قوانین و رقابت های جهانی می باشد. این فدراسیون بعد از تشکیل فدراسیون اروپایی ERABSF این رشته در سال ۲۰۰۸ و با برگزاری اولین مسابقات قهرمانی جهان در بنچ رست ریم فایر و بادی ، فعالیت های خود را شروع نمود.  

نقطه مشترک همه مسابقات بنچ رست ریم فایر ، استفاده از تفنگ های ریم فایر کالیبر ۲۲٫ لانگ رایفل LR و تیراندازی در مسافت ۵۰ متر می باشد. تیراندازان در بنچ رست ریم فایر از تفنگ های ریم فایر رشته های سه وضعیت مانند آنشوتز ، فینورک بائو ، والتر یا برندهای سی زد ، ساکو و …  در کلاس های متفاوت این رشته استفاده می کنند. همچنین می توان مطابق با قوانین از تفنگ های سفارشی نیز استفاده کرد. اهداف مورد استفاده در رقابت های فدراسیون جهانی بنچ رست ریم فایر و بادی WRABF به شکل زیر می باشد. 

همچنین فدراسیون WBSF نیز رقابت هایی در سطح قهرمانی جهان هر دو سال یکبار با میزبانی یکی از اعضای خود برگزار می کند. رقابت ها از نظر قوانین بسیار مشابه به مسابقات WRABF بوده اما از اهداف متفاوتی استفاده می کنند. 

همچنین در ایالات متحده ، مسابقات انجمن ریم فایر آمریکا ARA و BR50 ، شناخته شده ترین رقابت های بنچ رست در سطح این کشور می باشند که تعداد زیادی تیرانداز در این مسابقات فعالیت می کنند. شاید بتوان گفت توسعه و نفوذ بنچ رست ریم فایر در سطح جهانی بسیار بیشتر از رشته سنتر فایر بوده است . تصاویری از رقابت های انجمن ARA را می بینید. 

مهمات مورد استفاده 

مهمات مورد استفاده در بنچ رست ریم فایر باید فشنگ های کالیبر ۲۲٫ کوتاه ، بلند یا LR با گلوله سربی باشند (استفاده از گلوله هایی با روکش مس یا دیگر فلزات مجاز نمی باشد). مهمات با کیفیت تولید شرکت هایی مانند RWS ، Eley و Lapua در این ورزش استفاده می شوند. استفاده از مهمات دست پر مجاز نیست.

بنچ رست تفنگ بادی

 تیراندازی بنچ رست بادی در اوایل دهه ۹۰ میلادی به صورت همزمان در ایالات متحده ، انگلستان ، آفریقای جنوبی و ایتالیا توسعه داده شد. فعالان این رشته ، ایده های نزدیک به یکدیگر برای توسعه بین المللی این رشته و بنچ رست ریم فایر داشتند. در نهایت این موضوع منجر به برگزاری رقابت هایی در سطح دو کشور ایتالیا و انگلستان در سال های ابتدایی قرن حاضر شده و سپس در سطح بین المللی ادامه پیدا کرد. بنچ رست بادی در شکل قوانین به بنچ رست ریم فایر نزدیک بوده و دسته بندی سلاح مشابهی نیز دارند. مسابقات این رشته به صورت بین المللی در فاصله ۲۵ متری برگزار می شود. اهداف استاندارد WRABF برای این رشته را در زیر می بینید. مانند رشته ریم فایر ، تیرانداز باید در زمان های ۲۰ دقیقه ای یک هدف را به اتمام برساند. 

تیراندازان می توانند از مدل های مختلف ساچمه های سربی استفاده کنند.  ساچمه های JSB و Air Arms ، بیشترین استفاده را در بین تیراندازان بنچ رست دارند. کالیبرهای مجاز  ۱۷۷٫  ، ۲۰٫ و ۲۲٫ می باشد.

تجهیزات مورد استفاده در بنچ رست

تجهیزات مورد استفاده در رشته های بنچ رست به جز تفنگ و مهمات آن ، در بیشتر موارد شبیه یکدیگر است. این به قوانین رقابت ها و نیز برگزار کننده بستگی دارد. شرکت کنندگان در مسابقات بنچ رست باید طبق قوانین مسابقات تجهیزات خود را منطبق نمایند. در ادامه به معرفی برخی تجهیزات جانبی که تیراندازان بنچ رست استفاده می کنند اشاره خواهیم داشت.

میز و رست ها 

میزهای مورد استفاده در این ورزش ، یک میز مستحکم و پایدار می باشد. این میزها ممکن است از ترکیب فلز و با رویه های چوبی یا سیمانی ساخته شوند. همچنین در برخی کشورها ، میزها از سیمان و بتن ساخته می شوند. طبق قوانین این میزها باید قابلیت نشستن تیراندازان راست دست و چپ دست را داشته باشند. تیرانداز باید توانایی تنظیم ارتفاع نشستن خود را بوسیله صندلی داشته باشد. برگزار کنندگان مسابقات باید صندلی هایی با این قابلیت را در اختیار شرکت کنندگان قرار دهند.

رست ها :

 به صورت کلی رست جلویی می تواند شامل یک کیسه شن باشد اما معمولا از رست هایی که دارای تنظیمات حرکتی در بخش عمودی و افقی هستند  استفاده می شود. یک کیسه شن ویژه برای قراگیری بخش جلویی تفنگ (بچه قنداق) بر روی این رست ها قرار می گیرد. رست ها می توانند دارای مکانیزم متفاوتی باشند مثل رست های با حرکت پیچی در محور عمودی یا افقی و یا رست هایی با مکانیزم کواکسیال مثل رست های SEB . 

رست عقبی معمولا یک کیسه شن ساخته شده از الیاف پارچه و یا چرم است که انتهای قنداق تفنگ بین بخش V شکل روی این کیسه شن قرار می گیرد. طیق قوانین مسابقات WRABF هیچکدام از دو رست جلویی و عقبی نمی توانند تفنگ را قفل کنند یا به هر شکلی مانع عقب نشینی طبیعی سلاح در زمان شلیک شوند. در واقع تفنگ باید به راحتی به سمت جلو و عقب حرکت کند و بدون گیر کردن از روی رست ها برداشته شود.

پرچم های بادنما و ابزار بادخوانی 

طبق قوانین مسابقات بنچ رست ، این رقابت ها در فضای باز برگزار می شود و عامل باد ( جهت و شدت وزش آن ) یکی از چالش های اساسی تیراندازان این رشته می باشد. تیراندازان بنچ رست از پرچم های بادنمای مختلفی برای ارزیابی و تحلیل وضعیت جوی میدان مسابقه استفاده می کنند. در همه این مسابقات ، استفاده از بادنما و ابزار الکترونیک غیر مجاز است. 

دسته بندی (کلاس بندی) مسابقات WRABF

تفنگ های ریم فایر کالیبر ۲۲٫ لانگ رایفل یا اصطلاحا LR ، معمولا از مدل های CZ ، آنشوتز و Sako در کلاس اسپورتر هستند. همچنین مدل های دیگری از آنشوتز و فینورک و والتر در کلاس های لایت و هوی ورمینت استفاده می شود. بیشتر آنها برای دقت بیشتر بهینه و شخصی سازی می شوند ( با توجه به قوانین مسابقات) . مواردی مانند اصلاح یا تعویض ماشه ، جاسازی دوباره در قنداق یا تغییر آن به قنداق های ویژه ، اصلاح یا تغییر لوله ، استفاده از تنش گیر (بارل تیونر) در سر لوله و … از جمله این موارد است.

بنچ رست ریم فایر دارای سه کلاس یا دسته بندی است ( طبق قوانین WRABF) است. کلاسها شامل اینترنشنال اسپورتر ، لایت ورمینت و هوی ورمینت هستند. همه مسابقات بر اساس سیستم امتیازی برگزار می شود.

کلاس اسپورتر : هر نوع تفنگ ریم فایر که وزن آن ۸٫۵ پاوند یا کمتر باشد که شامل دوربین با حداکثر بزرگنمایی ۶٫۵X یا کمتر می توان استفاده کرد. از تفنگ های این کلاس می توان در دو کلاس لایت و هوی ورمینت نیز استفاده کرد. لوله و یا ماشه تفنگ های این کلاس را می توان تعویض کرد.

کلاس لایت رایفل : هر نوع تفنگ ریم فایر کالیبر ۲۲٫ که حداکثر ۱۰٫۵ پاوند وزن همراه با دوربین را می توان استفاده کرد. دوربین مورد استفاده محدودیتی در مقدار بزرگنمایی ندارد. عرض بخش جلویی قنداق می تواند حداکثر ۳ اینچ باشد.

کلاس هوی رایفل : تفنگ های ریم فایر کالیبر۲۲٫ همراه با دوربین با هر مقدار بزرگنمایی که وزن آنها نباید بیشتر از ۱۵ پاوند باشد. عرض قنداق نباید بیشتر از ۳ اینچ در عریض ترین بخش باشد.

بنچ رست تفنگ بادی ، دسته بندی این رشته بسیار شبیه به ریم فایر می باشد. اما در تفنگ بادی محدودیت در انرژی دهانه نیز وجود دارد. سه کلاس لایت رایف، هوی ورایفل و 50 متر آنلیمیتد برای تفنگ بادی در مسابقات بین المللی و قهرمانی جهان برگزار می شود. 

محدودیت قدرت برای کلاس لایت رایفل حداکثر ۱۶٫۲۷ ژول بوده و سایر مشخصات مانند کلاس لایت رایفل ریم فایر می باشد. در کلاس هوی رایفل حداکثر قدرت مجاز برای تفنگ های بادی ۲۷٫۱۲ ژول بوده و شرایط وزنی و شکل قنداق مانند کلاس هوی رایفل ریم فایر می باشد. در کلاس 50 متر آنلیمیتد، محدودیتی برای وزن و قدرت خروجی و شکل قنداق وجود ندارد. همچنین می توان از تفنگ هایی با سیستم الکترونیک مانند دیستیت و SCOUT Epoch استفاده کرد. 

آینده …

 سالانه لیگ ها و رقابت های بزرگی در تیراندازی بنچ رست سنترفایر ، ریم فایر و تفنگ بادی برگزار می شوند. رقابت های قهرمانی جهان سنترفایر توسط WBSF هر چهار سال یک بار با حضور کشورهای عضو این فدراسیون برگزار می گردد. همینطور چند انجمن فعال در ایالات متحده به صورت لیگ و مسابقات قهرمانی سالانه و باشگاهی، رقابت هایی در بنچ رست ریم فایر برگزار می کنند. فدراسیون تیراندازی بنچ رست ریم فایر و بادی WRABF نیز مسابقات قهرمانی و کاپ جهانی را هر چهارسال یک بار با حضور تیراندازان برگزار می نماید. 

آخرین دوره ی مسابقات قهرمانی جهان پس از تعویق دوره پاندومی کرونا، با میزبانی جمهوری چک در آگوست گذشته و در شهر پلزن برگزار گردید. این مسابقات با حضور 237 تیرانداز از 22 کشور از 5 قاره جهان برگزار شد. در این دوره تعداد 8 تیرانداز از ایران حضور داشتند که موفق به کسب مدال های انفرادی و تیمی در بخش تفنگ بادی شدند. جهت اطلاعات و جزییات بیشتر، گزارش مسابقات قهرمانی جهان 2023 را مطالعه نمایید. 

رقابت های بنچ رست یک ورزش المپیکی نیست اما مشخصات و ویژگیهایی دارد که باعث می شود تیراندازان این رشته با جدیت به تمرین بپردازند. سطح مهارت ها و تکنیک های خود را بالا برده و با حضور در مسابقات بین المللی تجربیات خود را افزایش دهند. محیط مسابقات این رشته جایی است که دوستی های جدید بین تیراندازان از کشورهای مختلف ایجاد می شود. ملاقاتی بین دوستی های قدیمی صورت می گیرد و نیز محلی برای افزایش تجربه و یادگیری تیراندازان و اعضای جدید WRABF است.

تعداد اعضای WRABF از ده کشور عضو در اولین رقابت های قهرمانی جهان به ۳۵ کشور عضو در سال 2023 رسیده است. در حال حاضر رقابت های کاپ جهان 2025 با میزبانی فنلاند در پیش است و اعضای این فدراسیون در تلاش برای حضوری قوی و شایسته در بزرگ ترین رویداد رقابت های بنچ رست ریم فایر و بادی جهان هستند.

[۱] Centerfire

[۲] Group Shooting

[۳] Score Shooting

[۴] National Benchrest Shooters Association

[۵] International Benchrest Shooters

[۶] Sporting Shooters’ Association of Australia

[۷] United Kingdom Association of Rimfire & Air Rifle Benchrest Shooting

[۸] Carlo Caricato

[۹] Patrick Phelps

[۱۰] Carl Boswell

[۱۱] World Rimfire and Air Rifle Benchrest Federation